Esnafı korumanın 7 tedbiri

Fatih Özcan

Ekonomik krizin yanında esnafı vuran bir başka gerçek, zincir marketler ya da süper marketler zinciri. Devasa zincir marketler mahalle aralarına kadar girip yerleşti. Esnaf ise korumasız. Yerel zincirler bile durumdan şikâyetçi. Esnafı koruyacak 7 maddelik tedbirler serisini, taraflarla konuşan Aydınlık’tan Recep Erçin saptadı. AK Parti Hükümeti de esnafı korumaya almak için harekete geçti.

  • Marketlere çalışma saati kısıtlaması getirilmeli
  • Ekmek, sigara gibi ürünlerin satışı önlenmeli
  • Yan yana merkez açılmasının önüne geçilmeli
  • Ayrı markete ayrı gramaj uygulamasına son verilmeli; vatandaş yanıltılmamalı
  • Et, meyve ve sebzede KDV eşleşmesi yapılmalı
  • Özel markalı ürünlere ölçüt konulmalı
  • Gramajlı ürün satışları kontrol edilmeli

Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanan Perakende Ticareti Taslağı’nda, zincir marketlerin açılış ölçütlerinin belirlenmesiyle ilgili maddeler bulunduğu, sınırlamalar getirileceği ileri sürüldü. Takvim Gazetesi’nin haberinde zincir marketlerin küçük yerlere açılmasına nüfus ölçütü getirileceği, bu ölçütün beş bin veya üç bin nüfusla sınırlandırılmasının gündemde olduğu ifade edildi. Habere göre, “bakkalların kooperatifleşmesi veya tarım kooperatifleriyle ortak çalışması”nın sağlanacağı, ucuz gıda için “tedarik ve dağıtım kooperatifi modeli”nin geliştirileceği ifadelerine yer verildi. Ancak Konuyu Bakanlık yetkililerine soran Recep Erçin’e bu konuda yetkinin Cumhurbaşkanı’na ait olduğu açıklaması yapıldı.

Yasa tasarısındaki düzenlemelerde esnafın talepleri konusunda ise Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, öne sürülen yasa taslağındaki iki ölçüte ek olarak üç alanda daha adım atılmasının zorunlu olduğunu söyledi.

Palandöken esnaf talepleri konusunda, “zincir marketlere çalışma saati kısıtlaması getirilmeli. Gelişmiş ülkelerde akşam 6 veya 7’de mal elinde kalmak pahasına kapanış yapılır. İkincisi bu işi gelişmiş ülkeler iyi düzenlemişler. Şehrin dışında veya şehrin içinde belli bölgelerde zincir market bulunuyor. Biz de her köşe başında market var. Açıklama yapıyorlar; 10 bin şubeye ulaştık diye. O parayla sanayicilik yapılır niye market açıyorsun?” şeklinde açıklamada bulundu.

Çalışma saatlerine yönelik düzenlemenin yanında zincir marketlere ürün kısıtlaması getirilmesini de savunan TESK Başkanı, “sigara, alkol, ekmek gibi ürünlerin zaten kendine has esnafı var. Süpermarketler balık bile satıyorlar. Bir ekmek fırını açmak için onlarca kriteri yerine getirmeniz gerekiyor. Ama bu marketler açıldığı gibi ekmek satabiliyor” ifadelerini kullandı. Palandöken, zincir marketlerle ilgili düzenlemelerde kuralların daha en başında konulması gerektiğini ancak artık geç kalındığını savundu.

Palandöken, “her köşe başına bir market açtılar. Bunları artık çıkarmak mümkün değil. En azından ürün ve çalışma saati kısıtlaması getirilebilir. Bir de gramajlı ürün satanlara bakın; bir kilo diye alıyorsunuz ama 830 gram geliyor. Bunların sattığı mesela şemsiye gibi ürünler Çin’den en adisini getirip satıyorlar. Şemsiye ters açılıyor. Bu da ürün güvenliğini ile ilgili bir konu. Bu marketler part-time çalışan alıyorlar. Bir hafta gitmiyorsunuz çalışanlar değişmiş. Çalışan hakları konusunda da sıkıntılar var” diye konuştu.

Zincir marketlerin sürekli şube açarak ayakta kaldıklarını dile getiren TESK Başkanı, “pazarda durgunluk olduğunda bunlar ayakta kalamazlar. Bu açıdan da bu hızlı büyüme bir çöküşü getirebilir” dedi.

YEREL ZİNCİR BEŞ ALANDA DÜZENLEME BEKLİYOR

Türkiye Perakendeciler Federasyonu (PERDER) İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Güzeldere, geçen perşembe günü Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ile bir araya geldiklerini ancak böyle bir düzenlemeye yönelik bilgilerinin olmadığını ifade etti. Ancak PERDER olarak zincir marketler özelinde bir takım düzenlemeler yapılmasını beklediklerini anlatan Faruk Güzeldere, “yan yana market açılmasının önüne geçilmelidir. Dikey mimaride 500 ile 750 metre arayla, yatay mimari şehirlerde ise nüfusa göre belirlenmelidir. Çalışma saatlerinin biz de Avrupa’daki gibi olmasını istiyoruz. Bir diğer konu gramajlı ürünler; aynı marka, aynı paketli ürün ama farklı gramajla farklı marketlere tedarik sağlanıyor. Büyük zincirlerin raflarının yüzde 70’i Private Label yani özel markalı ürünlerle dolu. Tuvalet kâğıdı, havlu üretir hale geldiler. Böyle giderse sektörde oligopol piyasa hakim olacak. Biz herkesin yaşamasını istiyoruz. Bir de belli ürünlerde özellikle sebze meyve ve ette KDV eşleşmesi yapılmalı. Giren KDV yüzde 1 iken çıkan yüzde 8 oluyor” dedi.

Öte yandan yerel zincirleri temsil eden Türkiye Perakendeciler Federasyonu (TPF) Heyeti önceki gün, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu’nu, perakende sektöründe beklenen yeni yasal düzenlemeyle ilgili ziyaret etti. TPF Başkanı Ömer Düzgün yeni Perakende Yasası ile ilgili yerel zincirlerin beklentilerini aktardı.

Bu Haberi Paylaş

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir